Modlitwy przy umierających i konających, które przynoszą ulgę

Odchodzenie bliskich osób nie jest łatwym momentem, szczególnie gdy jesteśmy tego świadkami. Poniżej podano modlitwy polecane i oficjalnie zatwierdzone przez Kościół katolicki, które mogą pomóc, gdy zbliża się moment zakończenia ziemskiej wędrówki.

Poniższe modlitwy i czytania można dowolnie dobierać i dodawać do nich inne. Zawsze jednak należy dostosować je do stanu duchowego i fizycznego umierającego oraz do okoliczności miejsca i osób. Należy je odmawiać powoli, raczej głosem przyciszonym i przedzielać chwilami milczenia.

Czytania biblijne przy umierającym

Słowo Boże czytane z wiarą może przynieść ulgę i pociechę. Przy konającym można odczytać następujące fragmenty Pisma Świętego.

Pierwsze

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Rzymian

Bracia: Nikt z nas nie żyje dla siebie i nikt nie umiera dla siebie: Jeżeli bowiem żyjemy, żyjemy dla Pana; jeżeli zaś umieramy, umieramy dla Pana. I w życiu więc, i w śmierci należymy do Pana.

Po to bowiem Chrystus umarł i powrócił do życia, by zapanować tak nad umarłymi, jak nad żywymi.
Wszyscy przecież staniemy przed trybunałem Boga. Napisane jest bowiem: „Na moje życie – mówi Pan – przede Mną klęknie wszelkie kolano, a każdy język wielbić będzie Boga”.

Tak więc każdy z nas o sobie samym zda sprawę Bogu.

Oto słowo Boże

lub/i drugie

Czytanie z Drugiego Listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian.

Bracia: Wiemy, że jeśli nawet zniszczeje nasz przybytek doczesnego zamieszkania, będziemy mieli mieszkanie od Boga, dom nie ręką uczyniony, lecz wiecznie trwały w niebie.

Mając tę ufność, wiemy, że jak długo pozostajemy w ciele, jesteśmy pielgrzymami, z daleka od Pana. Albowiem według wiary, a nie dzięki widzeniu postępujemy. Mamy jednak nadzieję i chcielibyśmy raczej opuścić nasze ciało i stanąć w obliczu Pana.

Dlatego też staramy się Jemu podobać, czy to gdy z Nim, czy gdy z daleka od Niego jesteśmy. Wszyscy bowiem musimy stanąć przed trybunałem Chrystusa, aby każdy otrzymał zapłatę za uczynki dokonane w ciele, złe lub dobre.

Oto słowo Boże

lub/i trzecie

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza.

Jeden ze złoczyńców, których powieszono, urągał Jezusowi: „Czy Ty nie jesteś Mesjaszem? Wybaw więc siebie i nas”.

Lecz drugi, karcąc go, rzekł: „Ty nawet Boga się nie boisz, chociaż tę samą karę ponosisz? My przecież sprawiedliwie, odbieramy bowiem słuszną karę za nasze uczynki, ale On nic złego nie uczynił”.

I dodał: „Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa”. Jezus mu odpowiedział: „Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze Mną będziesz w raju”.

Było już około godziny szóstej i mrok ogarnął całą ziemię aż do godziny dziewiątej. Słońce się zaćmiło i zasłona przybytku rozdarła się przez środek.

Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego”. Po tych słowach wyzionął ducha.

Oto słowo Pańskie.

Litania do Wszystkich Świętych

Jeżeli stan umierającego pozwala na dłuższe modlitwy, zaleca się, aby stosownie do okoliczności obecni modlili się za niego odmawiając litanię do Wszystkich Świętych (lub tylko niektóre wezwania) dodając jako odpowiedź: „Módl się za niego (nią)”. Należy wspomnieć świętych patronów umierającego lub jego rodziny. Można również odmawiać modlitwy wybrane spośród innych, powszechnie znanych.

Panie, zmiłuj się nad nami. Panie, zmiłuj się nad nami.
Chryste, zmiłuj się nad nami. Chryste, zmiłuj się nad nami.
Panie, zmiłuj się nad nami. Panie, zmiłuj się nad nami.

Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za niego (nią).
Święty Michale, módl się za niego.
Święci Aniołowie Boży, módlcie się za niego.
Święty Janie Chrzcicielu, módl się za niego.
Święty Józefie, módl się za niego.
Święci Piotrze i Pawle, módlcie się za niego.
Święty Andrzeju, módl się za niego.
Święty Janie, módl się za niego.
Święta Mario Magdaleno, módl się za niego.
Święty Szczepanie, módl się za niego.
Święty Ignacy Antiocheński, módl się za niego.
Święty Wawrzyńcze, módl się za niego.
Święci Wojciechu i Stanisławie, módlcie się za niego.
Święte Perpetuo i Felicyto, módlcie się za niego.
Święta Agnieszko, módl się za niego.
Święty Grzegorzu, módl się za niego.
Święty Augustynie, módl się za niego.
Święty Atanazy, módl się za niego.
Święty Bazyli, módl się za niego.
Święty Marcinie, módl się za niego.
Święty Benedykcie, módl się za niego.
Święci Franciszku i Dominiku, módlcie się za niego.
Święty Franciszku Ksawery, módl się za niego.
Święty Janie Mario Vianney, módl się za niego.
Święty Kamilu, módl się za niego.
Święty Janie Boży, módl się za niego.
Święta Katarzyno Sieneńska, módl się za niego.
Święta Tereso od Jezusa, módl się za niego.
Wszyscy Święci i Święte Boże, módlcie się za niego.

Bądź nam miłościw, wybaw go (ją), Panie.
Od zła wszelkiego wybaw go, Panie.
Od każdego grzechu wybaw go, Panie.
Od śmierci wiecznej wybaw go, Panie.

Przez Twoje wcielenie wybaw go, Panie.
Przez Twoje święte zmartwychwstanie wybaw go, Panie.
Przez zesłanie Ducha Świętego wybaw go, Panie.

Prosimy Cię, my, grzesznicy, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś mu (jej) odpuścił grzechy, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, Jezu, Synu Boga żywego, wysłuchaj nas, Panie.

Chryste, usłysz nas. Chryste, usłysz nas.
Chryste, wysłuchaj nas. Chryste, wysłuchaj nas.

Inne modlitwy

Można też odmówić Różaniec czy też Koronkę do Bożego Miłosierdzia, która jest szczególnie zalecana. Pan Jezus skierował do św. Faustyny Kowalskiej takie słowa odnośnie koronki odmawianej przy umierających:

„Gdy tę koronkę przy konających odmawiać będą, stanę pomiędzy Ojcem, a duszą konającą nie jako Sędzia sprawiedliwy, ale jako Zbawiciel miłosierny” (Dz. 1541).

„Każdą duszę bronię w godzinie śmierci, jako swej chwały, która odmawiać będzie tę koronkę albo przy konającym inni odmówią – odpustu tego samego dostąpią. Kiedy przy konającym odmawiają tę koronkę, uśmierza się gniew Boży, a miłosierdzie niezgłębione ogarnia duszę” (Dz. 811).

Modlitwa wezwaniami z Pisma Świętego

Przy umierających można odmawiać następujące wezwania, warto to czynić powoli i ze stosownymi przerwami na rozważenie usłyszanych wersetów. Można też powtarzać dwa lub trzy razy tę samą modlitwę.

  • Któż nas może odłączyć od miłości Chrystusa? (Rz 8, 35)
  • Czy żyjemy, czy umieramy, należymy do Pana. (Rz 14,8)
  • Mamy w niebie trwale mieszkanie. (2 Kor 5,1)
  • Zawsze będziemy z Panem. (1 Tes 4,17)
  • Ujrzymy Boga takim, jakim jest (1 J 3,2)
  • Przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłujemy braci. (1 J 3,14)
  • Do Ciebie, Panie, wznoszę moją duszę. (Ps 25,1)
  • Pan moim światłem i zbawieniem moim. (Ps 27,1)
  • Wierzę, że będę oglądał dobra Pana w krainie żyjących. (Ps 27,13)
  • Dusza moja pragnie Boga żywego. (Ps 42,3)
  • Chociażbym przechodził przez ciemną dolinę śmierci, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną. (Ps 23,4)
  • Pójdźcie, błogosławieni Ojca mego, i weźcie w posiadanie przygotowane dla was królestwo (Mt 25,34)
  • Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze Mną będziesz w raju (Łk 23,43)
  • W domu Ojca mego jest mieszkań wiele. (J 14,2)
  • Idę, aby wam przygotować miejs­ce, i zabiorę was do siebie. (J 14,2-3)
  • Chcę, aby byli ze Mną tam, gdzie Ja jestem. (J 17,24)
  • Każdy, kto wierzy w Syna, ma życie wieczne. (J 6,40)
  • W ręce Twoje, Panie, powierzam ducha mego. (Ps 31,6a)
  • Panie Jezu, przyjmij ducha mego. (Dz 7,59)

Modlitwa aktami strzelistymi

Umierający może powtarzać proste akty strzeliste, jeśli nie jest w stanie wypowiadać ustami, może czynić to w sercu.

  • Święta Maryjo, módl się za mnie.
  • Święty Józefie, módl się za mnie.
  • Jezu, Maryjo, Józefie święty, bądźcie ze mną w ostatniej walce.
  • Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu (-ej).
  • Najsłodszy Jezu, nie bądź mi sędzią, lecz Zbawicielem.
  • Jezu, ufam Tobie.
  • Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna.
  • Boże mój, kocham Cię.
  • Jezu, Boże mój, kocham Cię nade wszystko.
  • Jezu, dla Ciebie żyję, Jezu, dla Ciebie umieram, Jezu, Twoim Twoją jestem za życia i po śmierci.
  • Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu; Panie, pospiesz ku ratunkowi memu.
  • Święta Maryjo, zachowaj nas od mąk piekielnych.
  • Święty Michale Archaniele, broń nas w walce, abyśmy nie zginęli na straszliwym sądzie.
  • Przyjdź, Panie Jezu.

Gdy nadchodzi ostatni moment

Gdy widać, że zbliża się chwila odejścia, ktoś z obecnych może odmawiać stosownie do chrześcijańskich dyspozycji umierającego niektóre z następujących modlitw:

(1) Duszo chrześcijańska

Duszo chrześcijańska, zejdź z tego świata w imię Boga Ojca wszechmogącego, który cię stworzył; w imię Jezusa Chrystusa, Syna Boga żywego, który za ciebie cierpiał; w imię Ducha Świętego, który na ciebie zstąpił. Obyś dzisiaj spoczęła w pokoju i zamieszkała na świętym Syjonie z Najświętszą Boga Rodzicielką, Dziewicą Maryją, ze świętym Józefem i ze wszystkimi Aniołami i Świętymi Bożymi.

(2) Polecam cię wszechmogącemu Bogu

Drogi bracie (Droga siostro), polecam cię wszechmogącemu Bogu i oddaję twojemu Stwórcy, abyś powrócił (a) do Tego, który cię ukształtował z mułu ziemi. Gdy opuścisz to życie, niech na twoje spotkanie wyjdzie Najświętsza Maryja Panna, Aniołowie i wszyscy Święci. Niech zbawi cię Chrystus, który za ciebie cierpiał na krzyżu. Niech cię wybawi od śmierci wiecznej Chrystus, który za ciebie oddał swoje życie. Niech Chrystus, Syn Boga żywego, zaprowadzi cię do raju i niech ten prawdziwy Pasterz zaliczy cię do grona swoich owiec. Niech On ci odpuści wszystkie grzechy i umieści cię wśród swoich wybranych.
Obyś widział(a) twarzą w twarz swojego Odkupiciela i cieszył a się oglądaniem Boga na wieki wieków.
W. Amen.

(3) Przyjmij, Panie na miejsce zbawienia

Przyjmij, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę) na miejsce zbawienia, którego się spodziewa z Twojego miłosierdzia.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę) od wszelkiej trwogi.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Noego z potopu.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wyprowadziłeś Abrahama z ziemi chaldejskiej.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Hioba z jego cierpień.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Mojżesza z ręki farao­na.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Daniela z lwiej jamy.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś trzech młodzieńców z pieca ognistego i z rąk złośliwego króla.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Zuzannę od fałszywego oskarżenia.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś Dawida z rąk króla Saula i Goliata.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), jak wybawiłeś apostołów Piotra i Pawła z więzienia.
W. Amen.

Wybaw, Panie, swojego sługę (swoją służebnicę), przez Jezusa, naszego Zbawiciela, który za nas poniósł gorzką śmierć i obdarzył nas życiem wiecznym.
W. Amen.

(4) Panie Jezu Chryste, polecamy Ci

Panie Jezu Chryste, polecamy Ci Twojego sługę N. (Twoją służebnicę N.) i prosimy Cię, Zbawicielu świata, abyś go (ją) łaskawie przyjął do radości w swoim królestwie, gdyż dla niego (niej) miłosiernie zstąpiłeś na ziemię. Chociaż grzeszył(a), nie zaparł(a) się jednak Boga Ojca, ani Syna, ani Ducha Świętego, lecz wierzył(a) i wiernie czcił(a) Boga, który wszystko stworzył.

Można również odmówić lub odśpiewać antyfonę

Witaj, Królowo, Matko miłosierdzia, życie, słodyczy i nadziejo nasza, witaj. Do Ciebie wołamy wygnańcy, synowie Ewy. Do Ciebie wzdychamy jęcząc i płacząc na tym łez padole. Przeto, Orędowniczko nasza, one miłosierne oczy Twoje na nas zwróć. A Jezusa, błogosławiony owoc żywota Twojego, po tym wygnaniu nam okaż. O łaskawa, o litościwa, o słodka Panno Maryjo.

Gdy umierający odda ducha

Gdy umierający zakończył życie doczesne, należy odmówić:

K. Przybądźcie, Święci Boży, pospieszcie na spotkanie, Aniołowie Pańscy.
W. Przyjmijcie tę duszę, zanieście ją przed oblicze Najwyższego.
K. Niech cię przyjmie Chrystus, który cię wezwał, i do Jego królestwa niech cię wprowadzą Aniołowie.
W. Przyjmijcie tę duszę, zanieście ją przed oblicze Najwyższego.
K. Wieczny odpoczynek racz mu (jej) dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj mu (jej) świeci.
W. Przyjmijcie tę duszę, zanieście ją przed oblicze Najwyższego.

Módlmy się.
Tobie, Boże, polecamy naszego brata (naszą siostrę) N. i prosimy Cię, Ojcze pełen miłosierdzia, odpuść mu (jej) grzechy, które po­pełnił (a) z ludzkiej ułomności, aby umarły (a) dla świata żył(a) dla Ciebie. Przez Chrystusa, Pana naszego.
W. Amen.

Dlaczego modlimy się przy umierających i konających?

Modlitwy przy umierających i konających zmierzają do tego, aby sam umierający, jeżeli jest jeszcze przytomny, przyjął wrodzony człowiekowi lęk przed śmiercią (za przykładem Chrystusa cierpiącego i umierającego na krzyżu) i aby go przezwyciężył nadzieją życia wiecznego i zmartwychwstania, dzięki mocy płynącej od Chrystusa, który umierając pokonał naszą śmierć.

Nawet jeżeli umierający nie jest już przytomny, obecni będą czerpać pociechę z tych modlitw, które przypominają paschalne znaczenie śmierci chrześcijańskiej. Dobrze jest ukazać to paschalne znaczenie także widzialnym znakiem. Dlatego na czole chorego często należy czynić znak krzyża, którym został naznaczony pierwszy raz na chrzcie świętym.

Zredagował ks. Krzysztof Śniadoch SAC